Mình thua kém

Mình thua kém
Mình thua kém

Không khó để nghe một bà mẹ hối thúc hay nhắc nhở con mình: “Con ăn nhanh lên, ai cũng đã xong hết cả rồi!”, “Con mang dép nhanh rồi đi học, các bạn đến lớp hết cả rồi!”, “Con thấy bạn ABC không, học giỏi ngoan ngoãn, còn con thì sao?”, “Con xem phòng của em kìa, ngăn nắp sạch sẽ, còn phòng con chẳng khác nào tổ quạ!”… Câu nói có thể bật ra một cách vô thức, hay chủ đích, nhưng chắc chắn sẽ để lại trong lòng những đứa con đầy vết sẹo.

Bài viết này, mình không bàn về cách nuôi dạy con, mình đang muốn nói đến một vấn đề mà bản thân mình và biết bao thế hệ các bạn trẻ khác như mình từng trải qua, và vẫn đang ngày ngày trải qua, đó là tâm lý MÌNH-THUA-KÉM.

Không biết tự bao giờ, có thể là từ những năm tháng ấu thơ đầu đời, chúng ta đã được gieo vào đầu tâm lý không ngừng so sánh với xung quanh như vậy. Khi ăn, chúng ta phải cố ăn nhanh để không bị chậm hơn người khác. Khi mang dép, chúng ta phải vội vàng vì sợ bố mẹ đi mất, sợ chậm hơn các bạn khác ở trường. Chúng ta phải sạch sẽ, ngăn nắp, gọn gàng cho bằng anh chị em trong nhà. Chúng ta phải học thật giỏi để không thua kém bè bạn…

Lớn hơn một chút, những năm phổ thông, khi bắt đầu có những nhận thức – dẫu mơ hồ – về những điều mình thích và không thích, có lẽ đây là thời điểm vàng để mỗi người nuôi dưỡng cho mình những ước mơ. Nhưng nếu nhìn lại bản thân vào thời điểm đó, bạn có giật mình khi nhận ra bao ước mơ bị bóp chết, bị chôn vùi theo những chuẩn mực mơ hồ của xã hội, của nhà trường, của gia đình, thậm chí là của chính mình hay không? Chắc có lẽ ai trong chúng ta cũng từng được hỏi rằng sau này lớn lên mình mong muốn sẽ làm gì? Nếu câu trả lời là bạn muốn trở thành cô giáo dạy trẻ vùng cao, bạn muốn trở thành bác nông dân phủ xanh những cánh đồng, liệu bạn có được ủng hộ không? Hay bạn nhất định phải trở thành kỹ sư, bác sĩ thì mới đẳng cấp, mới hợp thời, và sẽ nhận được sự đồng tình, tán dương?

Có một câu chuyện về một cậu bé chăn cừu. Thuở nhỏ, ngày ngày sau giờ học, cậu theo bố rong ruổi trên những đồng cỏ mênh mông. Một hôm thầy giáo ra đề thi cho cả lớp, các em hãy viết về ước mơ của mình. Cậu bé đã viết về ước mơ sẽ trở thành một người chăn cừu giỏi như bố. Thầy giáo cho cậu 4 điểm, thầy còn đọc ước mơ chăn cừu của cậu lên cho cả lớp nghe, như một trò giải trí. Cậu tủi hổ vô cùng.

Cậu bé đem nỗi ấm ức của mình về nhà và kể lại cùng bố. Người bố từ tốn đọc hết bài làm của con trai, ôm cậu vào lòng và ôn tồn hỏi: “Con à, ước mơ cuộc đời con, là của con, hay là của thầy?” Cậu bé suy nghĩ rồi trả lời: “Là của con bố ạ.” Bố hỏi tiếp: “Điểm 4 này, là của thầy hay là của con?” Cậu bé đáp lại: “Là của thầy cho con.” Ông bố cười thật hiền và nói: “Vậy con hãy giữ lấy những gì của con, và trả lại những gì mình không muốn nhận con ạ.”

Cậu bé ấy đã giữ lại ước mơ chăn cừu cho riêng mình. Cậu đã không làm lại bài thi theo yêu cầu của thầy.

Nhưng không phải ai cũng đủ dũng cảm để giữ lấy ước mơ của mình như thế. Không phải ông bố nào cũng tuyệt vời như thế. Chẳng phải chúng ta đã và đang luôn được dạy rằng phải có những hình mẫu để nỗ lực vươn theo? Chúng ta được dạy rằng phải không ngừng so sánh mình với người khác, phải vượt lên trên người khác, phải giỏi hơn người khác, thì mới là thành công? Chúng ta phải học thật giỏi, phải thi thố, kèn cựa nhau từng điểm số một để vào trường chuyên lớp chọn, phải có bằng khen, phần thưởng mỗi cuối kỳ, phải đỗ vào những ngôi trường danh giá, phải theo những ngành học đẳng cấp hợp thời… Để được như vậy, bạn phải vượt qua những người giỏi nhất. Và nếu bạn không đủ giỏi, chắc chắn rằng tâm lý MÌNH THUA KÉM luôn hiện hữu từ sâu thẳm bên trong.

Tâm lý so sánh, kèn cựa, hơn thua được gieo vào đầu từ nhỏ đã kéo bao đứa trẻ đi qua những năm tháng tuổi thơ chạy đua mệt nhoài. Mình đã không giỏi toán hơn bạn lớp phó học tập, mình đã không thể nào tự tin trước đám đông như bạn lớp phó văn thể mỹ, mình cũng không có tố chất thủ lĩnh đại bàng như bạn lớp trưởng giỏi giang… Nhưng nếu như vậy thì đã sao? Vì sao mình cứ phải nhìn vào các bạn ấy, vào những ưu điểm vượt trội của các bạn ấy, để rồi đổi lấy cho mình là bao nỗi tự ti, là tủi hổ, là buồn chán, là cảm giác MÌNH THUA KÉM. Đến bao giờ khái niệm “Học sinh giỏi toàn diện” mới được gỡ bỏ ra khỏi tâm thức của bao lớp học trò, của các thầy cô, các ba mẹ… Nếu bạn không phải là cá nhân kiệt xuất – chẳng phải tất cả những so sánh, ganh đua, những kỳ vọng đó sẽ là áp lực vô hình khủng khiếp luôn thường trực bên trong bạn hay sao?

Những đứa trẻ lớn lên, ra trường rồi đi làm, và tâm lý kèn cựa hơn thua ấy vẫn sẽ thường xuyên bám lấy tâm trí, khi chúng luôn nhìn vào thành tựu của những người khác, vào những điều tốt đẹp hào nhoáng lung linh của người khác. Chắc chắn rằng mỗi chúng ta không khỏi nhiều lần trỗi lên bao ganh tị, bao khó chịu khi thấy bạn bè khoe nhà, khoe xe, khoe công việc ổn định, khoe bạn trai, khoe gia đình hạnh phúc, khoe vừa được check-in những địa điểm thú vị tuyệt vời… Chắc chắn chúng ta sẽ có những lần thu mình vào vỏ ốc với suy nghĩ rằng “tại sao mình không thể giỏi như người ta?”, “tại sao mình kém cỏi?”. Và rồi, ta có còn là chính mình nữa hay không?!

Chúng ta đã không được dạy rằng mỗi người đều là một cá thể độc lập, đều có cuộc đời của riêng mình, những ước mơ cho riêng mình, và hạnh phúc của mỗi người là không hề giống nhau. Bạn có thể giỏi toán, mình có thể làm thơ. Bạn có thể làm thủ lĩnh giỏi, nhưng mình có thể cặm cụi cần mẫn chăm chút cho những việc nhỏ bé. Bạn có thể vui khi được vinh danh trên sân khấu hoành tráng, bạn thích những nơi náo nhiệt, đông người, hoa lệ, còn mình lại thấy vui khi được thảnh thơi ngồi trong một góc quán nhỏ, cà phê thơm và ánh sáng vừa phải đủ để mình đọc trọn vẹn một cuốn sách, hay chỉ là lắng nghe những người bạn thân tình. Bạn có thể ước mơ một cuộc sống đầy đủ tiện nghi hiện đại, những món đồ đắt tiền, những bộ quần áo hàng hiệu hợp thời, còn mình lại thấy hạnh phúc khi được ở bên cạnh những người thân yêu, một góc vườn với những luống rau xanh, một chiếc hàng rào nhỏ xinh có hoa thơm dìu dịu. Có bao giờ chúng ta giật mình khi nhận ra rằng, đã bao nhiêu năm qua, mình đang chạy theo những giấc mơ của người khác, mình đang theo đuổi những hạnh phúc mơ hồ, để rồi khi đạt được nó, bản thân mới vỡ òa nuối tiếc cho những năm tháng tuổi trẻ, cho những tháng ngày đã qua?

Trong một lần tình cờ, người thầy giáo năm xưa và cậu bé chăn cừu có dịp gặp lại nhau, trên một thảo nguyên xanh tươi bát ngát, chính là trang trại của cậu sau nhiều năm gầy dựng. Một gia đình nhỏ, một ngôi nhà xinh xắn trên đồi, những đứa con dễ thương và đàn cừu hàng nghìn con lớn nhỏ, đúng như ước mơ cậu đã viết trong bài kiểm tra năm nào. Dưới ánh lửa bập bùng, cùng ngắm sao trời, cùng nhâm nhi những ly rượu cay nồng và ôn lại những kỉ niệm cũ xưa, người thầy đã khóc. Ông cay đắng nhìn lại một đời làm nghề trồng người, mình đã bóp chết đi biết bao nhiêu ước mơ của trăm nghìn đứa trẻ. Có được mấy người dám trả lại điểm 4 cho thầy và giữ lấy ước mơ của riêng mình như cậu bé chăn cừu năm ấy?

Đã đến lúc chúng ta phải gạt bỏ đi ý nghĩ rằng MÌNH THUA KÉM, mình phải vượt qua người nọ người kia, mình phải là người thành công hơn một hình tượng hoàn hảo mĩ miều nào đó. Thay vào đó, hãy trăn trở những câu hỏi cho riêng mình rằng ước mơ của bạn là gì, điều gì làm bạn vui, điều gì khiến bạn hạnh phúc. Hãy vượt qua chính bản thân mình mỗi ngày, để ngày hôm nay tốt hơn ngày hôm qua một chút, để mình gần hơn một chút với những ước mơ cuộc đời mình, thay vì cứ mải miết chạy đua để vượt qua một ai đó.

Nhà văn Ernest Hemingway từng nói: “There is nothing noble in being superior to your fellow man, true nobility is being superior to your former self – Chẳng có gì cao quý trong việc ưu việt hơn người khác, sự cao quý thực sự nằm ở việc vượt lên chính bản thân mình.” Nếu cụm từ MÌNH THUA KÉM luôn ngự trị trong tâm trí, khi chúng ta đang mải chạy theo những thành tựu và giá trị mơ hồ xung quanh, thì đã đến lúc ta cần hướng cụm từ đó về phía bản thân mình, để rèn luyện, để học tập, để nỗ lực phấn đấu vươn lên. Là mình đang tốt lên từng chút một mỗi ngày, mình đang tiến lên để MÌNH KHÔNG THUA KÉM chính bản thân mình của ngày hôm qua, để theo đuổi hạnh phúc của riêng cuộc đời mình, thì đó mới là một cuộc đời đáng sống.

Be Daddy – Be Happy | Nhật Võ